Định nghĩa này xem ra có vẻ đơn giản. Song trong thực tế, có rất nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh khi tính toán GDP của nền kinh tế. Do vậy, chúng ta hãy xem xét cẩn thận từng cụm từ trong định nghĩa này.
“DGP LÀ GIÁ TRỊ THỊ TRƯỜNG...”
Có lẽ bạn đã từng nghe câu châm ngôn: bạn ko thể so sánh táo với cam. Nhưng GDP lại làm đúng như vậy. GDP cộng rất nhiều loại sản phẩm thành một chỉ tiêu duy nhất về giá trị của hoạt động kinh tế. Để làm được điều này, nó phải sử dụng giá trị thị trường. Do giá trị thị trường biểu thị số tiền mà mọi người sẵn sàng chi trả cho các hàng hóa khác nhau, nên nó phản ánh giá trị của những hàng hóa này. Nếu giá của một quả táo bằng 2 lần giá cùa một quả cam, thì 1 quả táo đóng góp vào GDP gấp 2 lần giá trị đóng góp của 1 quả cam.
“CỦA TẤT CẢ...”
GDP cố gắng biểu thị một cách đầy đủ. Nó bao gồm tất cả các hàng hóa được sản xuất ra trong nền kinh tế và được bán hợp pháp trên các thị trường. GDP tính toán giá trị thị trường không chỉ của táo và cam, mà còn của lê, nho, sách, phim ảnh, dịchvụ cắt tóc, chăm sóc y tế, v.v...
Gdp còn bao gồm cả giá trị thị trường của dịch vụ nhà ở do khối lượng nhà ở hiện có của nền kinh tế cung cấp. Đối với những căn nhà cho thuê, chúng ta dễ dàng tính được giá trị này – tiền thuê nhà đúng bằng chi tiêu của người thuê nhà và thu nhập của chủ nhà. Tuy nhiên, có nhiều người sinh sống trong chính các căn nhà của họ và do vậy ko phải trả tiền thuê nhà. Chính phủ hạch toán cho những ngôi nhà do chủ sở hữu sử dụng vào gdp bằng cách ước tính giá trị cho thuê của chúng. Nghĩa là, GDP được tính dựa trên giả định cho rằng người chủ sở hữu trả tiền thuê nhà cho chính họ, do vậy tiền thuê nhà nằm trong cả chi tiêu và thu nhập của anh ta.
Tuy nhiên có một số sản phẩm mà GDP bỏ sót do việc tính toán chúng quá khó khăn. GDP không tính những sản phẩm được sản xuất và bán ra trong nền kinh tế ngầm, ví dụ như dược phẩm bất hợp pháp. Nó cũng không tính được những sản phẩm được sản xuất và dùng trong gia đình và do vậy không bao giờ được đưa ra thị trường. Những loại rau quả mua tại các cửa hàng tập phẩm là một phần của gdp, song rau quả trồng trong vườn của bạn lại không nằm trong đó.
Những thiếu sót này của GDP đôi khi có thể dẫn dến những kết quả kì quặc. Ví dụ, khi Lan trả tiền thuê Nam cắt cỏ cho cô ta, giao dịch này là một phần của GDP. Nếu Lan cưới Nam thì tình hình sẽ thay đổi. Mặc dù Nam vẫn tiếp tục chăm sóc bãi cỏ cho Lan, nhưng giá trị của hoạt động cắt cỏ giờ đây đã bị đưa ra khỏi GDP, bởi vì dịch vụ của Nam không còn được bán trên thị trường nữa. Do vậy, khi Lan và Nam cưới nhau, GDP giảm.
“CUỐI CÙNG...”
Nếu công ty International Paper sản xuất giấy, sau đó giấy được công ty Hallmark sử dụng để làm thiệp chúc mừng, thì giấy được gọi là hàng háo trung gian, còn thiệp chúc mừng được gọi là hàng hóa cuối cùng. GDP chỉ bao gồm giá trị của những hàng hóa cuối cùng. Việc cộng giá trị thị trường của giấy với giá trị thị trường của thiệp sẽ dẫn tới sự tính trùng. Nghĩa là, giá trị của giấy được tính hai lần ( tính sai).
Trường hợp ngoại lệ quan trọng đối với người tắc trên nảy sinh khi hàng hóa trung gian được sản xuất và, thay vì được sử dụng, nó được đưa vào hàng tồn kho của doanh nghiệp để sử dụng hoặc bán trong tương lai. Trong trường hợp đó, hàng hóa trung gian tạm thời coi là “cuối cùng” và giá trị của nó dưới dạng đầu tư vào hàng tồn kho được tính vào GDP. Sau đó, khi mức tồn kho hàng hóa trung gian này được sử dụng hoặc bán, thì đầu tư vào hàng tồn kho của doanh nghiệp sẽ là âm, và GDP trong thời kì sau phải giảm một lượng tương ứng.
“HÀNG HÓA VÀ DỊCH VỤ...”
GDP bao gồm những hàng hóa hữu hình (thực phẩm, quần áo, xe hơi...) và những dịch vụ vô hình (cắt tóc, lau nhà, khám bệnh...). Khi bạn mua chiếc đĩa CD được thực hiện bởi một nhóm nhạc mà bạn yêu thích ghi âm, thì điều này có nghĩa là bạn mua một hàng hóa và giá mua nằm trong GDP. Khi bạn trả tiền để nghe một buổi hòa nhạc cũng của nhóm nhạc đó, thì có nghĩa là bạn mua một dịch vụ và giá vé cũng nằm trong GDP.
“ĐƯỢC SẢN XUẤT RA...”
GDP bao gồm mọi hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra trong thời kì hiện tại. Nó không bao gồm những giao dịch liên quan đến hàng hóa được sản xuất ra trong quá khứ. Khi công ty General Motors sản xuất và bán chiếc xe hơi mới, thì giá trị của chiếc xe hơi đó được tính vào GDP. Khi người nào đó bán chiếc xe hơi đã qua sử dụng cho người khác, thì giá trị của chiếc xe hơi đã qua sử dụng đó không nằm trong GDP.
“TRONG PHẠM VI MỘT NƯỚC...”
GDP tính toán giá trị sản xuất trong phạm vi địa lý của một nước. Khi một công dân Canađa làm việc tạm thời ở Mỹ, thì giá trị sản xuất của anh ta là bộ phận cấu thành GDP của Mỹ. Khi một công dân Mỹ sở hữu nhà máy ở Haiti thì giá trị sản xuất tại nhà máy của anh ta sẽ không nằm trong GDP của Mỹ ( nó là một phần trong GDP của Haiti). Do vậy các sản phẩm được đưa vào GDP của một quốc gia khi chúng được sản xuất ra trên lãnh thổ quốc gia đó, bất kể nhà sản xuất có quốc tịch nước nào.
“...TRONG MỘT THỜI KÌ NHẤT ĐỊNH.”
GDP phản ánh giá trị sản xuất thực hiện trong một khoảng thời gian cụ thể. Khoảng thời gian này thường là một năm hoặc một quý (3 tháng). GDP phản ánh lượng thu nhập và chi tiêu trong thời kì đó.
Khi chính phủ thông báo GDP cho một quý, thì nó thường biểu thị GDP dưới dạng “hàng năm”. Điều này hàm ý con số GDP hàng quý được thông báo bằng tổng thu nhập hoặc chi tiêu trong quý nhân với 4. Chính phủ sử dụng quy ước này để đảm bảo rằng con số GDP hàng quý và hằng năm có thể so sánh với nhau một cách dễ dàng hơn.
Ngoài ra khi chính phủ thông báo GDP hàng quý thì số liệu này đã được điều chỉnh bằng một thủ thuật thống kê gọi là điều chỉnh thời vụ. Những số liệu chưa được điều chỉnh cho thấy một cách rõ ràng rằng nền kinh tế sản xuất nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn trong một số thời điểm so với một số thời điểm khác trong năm. (Như bạn có thể dự đoán, mùa mua sắm vào dịp lễ Giáng sinh vào tháng 12 là thời kì cao điểm.) Khi theo dõi diễn biến của nền kinh tế, các nhà kinh tế và nhà hoạch định chính sách thường muốn bỏ qua những biến động thời vụ lặp lại thường xuyên này. Do vậy, các nhà thống kê của chính phủ điều chỉnh số liệu quý để loại trừ chu kì thời vụ. Số liệu GDP được thông báo trong các bản tin luôn được điều chỉnh để loại trừ tính thời vụ.
 |
| T.s Lê Thanh Minh |
Tổng sản phẩm trong nước (Gross Domestic Product GDP) là giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một nước trong một thời kì nhất định.GDP (Tổng sản phẩm quốc nội hay Tổng sản phẩm nội địa) có thể được tính theo ba phương pháp sau:
+ Phương pháp sản xuất
+ Phương pháp chi tiêu
+ Phương pháp thu nhập
Phương pháp sản xuất
GDP = VAa + VAi + VAs + VAk
Với:
VA = GO - CPTG
VA (Value added) : giá trị gia tăng
GO (Gross output) : tổng giá trị sản lượng đầu ra hay tổng xuất lượng, là toàn bộ giá trị sản lượng hàng hóa và dịch vụ mà một nền kinh tế có thể sản xuất ra được trên lãnh thổ của mình trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm)
GO = P1xQ1 + P2xQ2 + P3xQ3 + ... + PnxQn
(P là kí hiệu cho giá hàng hóa, Q là số lượng)
CPTG : chi phí trung gian, là chi phí cho hàng hóa và dịch vụ trung gian - là những hàng hóa và dịch vụ dùng làm đầu vào cho quá trình sản xuất ta hàng hóa, dịch vụ khác và được sử dụng hết một lần cho quá trình đó
VAa (agricultural) : giá trị gia tăng khu vực nông nghiệp (bao gồm nông, lâm, ngư, thủy hải sản, khai khoáng, thủ công nghiệp)
VAi (industrial) : giá trị gia tăng khu vực công nghiệp
VAs (service) : giá trị gia tăng khu vực dịch vụ
VAk (knowledge and information) : giá trị gia tăng khu vực thông tin và chất xám (hay kinh tế tri thức)
Phương pháp chi tiêu
GDP = C + I + G + X - M
Với:
C : chi tiêu tiêu dùng thực tế của hộ gia đình
I : chi tiêu đầu tư tư nhân
G : chi tiêu thực tế của chính phủ cho hàng hóa và dịch vụ
X : xuất khẩu
M : nhập khẩu
Phương pháp thu nhập
GDP = w + i + r + Pr + Ti + De
Trong đó:
w (wage) : tiền lương
i (interest rate) : tiền lãi
r (rent) : tiền cho thuê mặt bằng, máy móc hay phát minh khoa học
w, i, r là thu nhập của khu vực hộ gia đình
Pr (Profit) : lợi nhuận (trước thuế thu nhập) của doanh nghiệp
Ti (Tax inditect) : thuế gián thu, như thuế VAT, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt...
De (Depreceation) : khấu hao, là khoản tiền được trích để hình thành quỹ tại doanh nghiệp, mục đích là để sửa chữa máy móc, nhà xưởng...
0 nhận xét:
Đăng nhận xét